شیرین کردن یا شور کردن؛ کدام یک؟ - وبلاگ دیور

به گزارش وبلاگ دیور، خاتمه موضوع استفاده از آب دریا برای مصارف مختلف شکل اجرائی به خود گرفت. برخلاف همه جهان که شهرهای ساحلی دریا که نوعا فاقد آب شیرین هستند (بعضی مانند خرمشهر یا ریودوژانیرو دارای آب شیرین هستند) و از آب دریا استفاده می نمایند، ما سال ها آب شیرین شهرهای دیگر را به ساحل می بردیم مانند آنچه درباره آب سد میناب رخ داد و آن را برای بندرعباس بردند که هم به میناب لطمه وارد کرد و هم تکافوی احتیاج بندرعباس را نداد. البته به نظر می رسد طرح های آب رسانی به داخل ایران اندکی جاه طلبانه باشد و علاوه بر آن پس از مدتی کفاف مصرف را ندهد. براساس آنچه گفته شده، حدود 130 هزار میلیارد تومان هزینه سرمایه گذاری خطوط لوله شیرین سازی آب و آب رسانی است که رقم قابل توجهی است. در این رابطه نکات زیر قابل توجه است.

اول: آنکه حجم آبی که باید شیرین گردد، بسیار زیاد است و احتیاج به انرژی و تجهیزات بسیار زیادی دارد که البته سیستم به کار برده شده برای نویسنده روشن نیست اما به هرحال حسب آمار جهانی یا مصرف انرژی فوق العاده دارد یا تغییر و جاگذاری بعضی عناصر آب شیرین کن هزینه زیادی (و فعلا ارزی) می طلبد.

دوم: آب از ساحل دریا با ارتفاع صفر علاوه بر پیمودن صدها کیلومتر یا در حد هزار کیلومتر باید به ارتفاع تا هزارو 500 متر به شهرهای مقصد رسانده گردد و بدیهی است به دلیل پستی و بلندی های مختلف و طبعا پیروی فاصله لوله از سطح زمین و نبود امکان احداث تونل های پی درپی و طولانی برای نصب لوله، آب در دفعات مختلف باید به ارتفاع برده گردد و حتی ممکن است در بعضی نقاط به شیرهای فشارشکن احتیاج گردد. انتقال آب در لوله و طی پستی و بلندی آن احتیاج به پمپ های قوی دارد و مصرف برق بسیاری را می طلبد.

سوم: سرمایه گذاری این خطوط آب توسط چند شرکت عظیم صورت گرفته است و طبعا شرکت های یادشده که عمدتا متعلق به سهامداران مختلف هستند، توقع دارند که این سرمایه گذاری در حد معقول برای شرکت سودرسانی داشته باشد و اگر چنین نباشد، طبعا ظلمی بر صاحبان سهام آن می گردد. از این رو قیمت فروش آب باید حسب قیمت تمام شده و سود منطقی محاسبه گردد و به نظر می رسد قیمت هر مترمکعب این آب قابل مقایسه با قیمت های رایج در کشور نباشد و این موجب دوگانگی در قیمت گذاری و بروز مسائل می گردد.

چهارم: معمولا وقتی جریان آب به یک منطقه می رسد، برخلاف تعریف های ابتدایی درباره مصرف آن مانند آنکه باید به مصارف شرب برسد، مشتریان جدیدی پیدا می نماید و تصمیمات جدیدی از سوی مقامات سیاسی اتخاذ می گردد و همین تصمیمات باعث ناکافی شدن آب برای مصارف معین شده می گردد.

پنجم: با توجه به احتیاج آب در سراسر خط لوله، امکان نقب زدن و استفاده از آب سرراهی و بدون تعهد اقتصادی بسیار است و چه بسا از چشم مسئولان پنهان بماند یا آن را پنهان نگاه دارند.

ششم: چنین آب گران بهایی (البته آب اصالتا بسیار گران بهاست ولی نزد عامه بی ارزش است) را باید به قول معروف قطره چکانی مصرف کرد و برای مصرف آن حدود و ثغور لازم و تمهیدات ضروری اندیشید در حالی که ما معمولا آن را رها می کنیم زیرا اگر قادر به انجام چنین کاری بودیم، آب کشور در سال های گذشته و اکنون این چنین دچار تاراج نمی شد. وقتی ما نمی توانیم تعریفی برای مصرف آب و صرفه جویی در آن پیدا کنیم، آب شیرین شده دریا به زودی دچار مصرف بی رویه می گردد و هرچه کوشش کنیم، کمبود بیشتری را متوجه می شویم.

هفتم: آنکه وجود آب سبب تقاضای کاذب و جدیدی می گردد و این امر یک چرخه معیوب ایجاد می نماید؛ یعنی آب زیاد، تقاضای زیاد، آب زیادتر، تقاضای زیادتر.

هشتم: کار صورت گرفته بسیار خوب و قابل تقدیر است ولی سؤال اینجاست که آیا از آب های داخلی حسن استفاده را نموده ایم. آیا به صدها طرح تصفیه فاضلاب شهری که دولت با افتخار چندتایی از آنها را سال جاری با کم و زیاد افتتاح کرد، نباید اولویت داده گردد. می دانیم که هزینه تصفیه فاضلاب بسیار کمتر از سیستم نمک زدایی و انتقال آب است. تا وقتی آب را به مثابه یک موجود گران بها درک نکنیم، اقدامات ابتر می ماند. در همین تهران همیشه با خواهش و التماس از مردم تقاضای کم مصرفی شده و با شکست روبه رو شده است. سال جاری که سد امیرکبیر و سد طالقان خالی مانده است، چه باید کرد درحالی که مردم عادت به مصرف بی رویه نموده اند و هنوز نیز تکمیل طرح های فاضلاب شهری به کندی انجام می گردد؛ هرچند نشتی آب از لوله ها در تهران به قول سازمان آب 30 درصد است و البته بعید به نظر می آید.

نهم: می گوییم حق مردم دانستن است ولی در عمل آن را مخفی نگاه می داریم. خوب است مسئولان به روشنی درخصوص مسائل یادشده گزارش درستی به زبان فارسی قابل فهم (چون فارسی بعضی گزارشات آن قدر پیچیده است که کلیله ودمنه جلوی آن لنگ می اندازد) تهیه نمایند و در اختیار مردم و به خصوص سهامداران شرکت های سرمایه گذار بگذارند. در آخر اینکه اگر الگوی مصرف و روش مصرف را در کشاورزی، صنعت و مصارف خانگی با تأکید بر صرفه جویی حداکثر تعریف نکنیم، این طرح ها فقط یک مسکن زودگذر است. راستی چرا ما آب شیرین کارون را شور می کنیم و حاضر به تصحیح آن نیستیم؟ چرا اهواز در کنار کارون در فاضلاب است و مردم آب شیرین ندارند؟